کاندیداهای ریاست جمهوری برای مدیریت کارآمد آب برنامه ارائه کنند / مدیریت بحران آب نیازمند دیپلماسی فعال است / بحران آب می‌تواند مدنیت را به بدویت تبدیل کند

محمد حسین شیخ محمدی پژوهشگر تنش‌های محیطی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برنا، درباره بحران آب کشور گفت: آمار و پژوهش‌های علمی و مشاهدات زیست‌محیطی روبه رو شدن ایران با بحران آب را تأیید می‌کنند. بحران آب ما از مراحل خشک‌سالی، هواشناسی و کشاورزی عبور کرده و وارد مرحله خشک‌سالی هیدرولوژی شده است. بحران آب امروز محصول دهه‌ها برنامه‌ریزی و مدیریت ناکارآمد است، عواملی چون و تغییرات آب‌وهوایی و گرمایش جهانی هم منجر به بدتر شدن این بحران شده است.
 

او افزود: ما بیشتر از حد مجاز از منابع آبی تجدید پذیر کشور برداشت کرده‌ایم، وضعیت سفره‌های آب زیرزمینی کشور نگران‌کننده است. در شرایطی که بالای ۵۰ درصد از آب مصرفی کشور از منابع آب زیرزمینی تأمین می‌شود، برداشت بی‌رویه آب‌های زیرسطحی، حفر چاه‌های فاقد پروانه بهره‌برداری و نبود نظارت و کنترل کافی بر میزان برداشت‌ها موجب کاهش سطح و کیفیت آب زیرزمینی، فرونشستن زمین در تعدادی از دشت‌ها، خشک شدن بسیاری از قنات‌ها و تالاب‌ها و تخریب آبخوان‌های زیرزمینی کشور شده است.

شیخ محمدی تصریح کرد: پیامدهای ناشی از بحران آب تنها در طبیعت نیست، سیستم اجتماعی را درگیر کرده و به یک معضل اجتماعی-اقتصادی-اکولوژیکی تبدیل می‌شود. بحران آب در صورت که کنترل و مدیریت نشود به تهدید امنیت آبی و غذایی منتهی شده که می‌تواند تهدید صلح و آرامش را در پی داشته باشد. در یک جمله بحران آب می‌تواند مدنیت را به بدویت تبدیل کند.

این فعال محیط زیستی در ادامه گفت: سیستم و ساختار تصمیم سازی و تصمیم‌گیری کشور باید کمبود آب و تغییرات آب و هوایی را بپذیرد و در سیاست‌های راهبردی و کلان کشور آن‌ها را مدنظر قرار دهد. تمامی این سال‌ها مدیران، سیاست‌گذاران و قانون‌گذاران کشور کمتر در پی حل واقعی بحران آب ایران بودند. برخی حتی به انکار وجود بحران می‌پرداختند.
 

او تأکید کرد: وضعیت منابع آبی کشور به درجه‌ای از بحران رسیده است که برای برون رفت از آن باید تصمیم‌های سخت گرفت. نهادهای سیاست‌گذار و قانون‌گذار ما هنوز نتوانسته‌اند به سیاست‌های منسجم و راهبردی در زمینه مدریت منطقی و اصولی بحران آب دست یابند. ما علاوه بر برنامه‌ریزی ضعیف و ارائه راهکارهای مقطعی، غیر علمی و هیجانی در بخش آب، همان برنامه ناقص را نیز به طور کامل اجرا نکرده‌ایم.

این پژوهشگر حوزه تنش‌های محیطی افزود: ما نیازمند برنامه جامع و کارشناسی برای مواجهه با بحران کم‌آبی هستیم و دولت نقش مهمی در این زمینه دارد. شایسته است که کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری برنامه، طرح و استراتژی خود را برای بهبود مدیریت کارآمد منابع آب کشور ارائه دهند.
 

او ادامه داد: گام‌هایی مانند مدیریت جامع و یکپارچه منابع آب در راستای حکمرانی کارآمد، ارزش‌گذاری واقعی آب، اصلاحات سیاسی- حقوقی آب، دیپلماسی آب با کشورهای همسایه، اصلاح الگوی کشت و مدیریت کم‌آبیاری در راستای کاهش تهدیدهای بخش آب ضروری است. ایران دارای یازده آبخوان و هشت حوضه رودخانه‌ای مشترک با کشورهای همسایه است که یکی از تهدیدهای اقلیم کشور به شمار می‌روند. ما امروز نیازمند دیپلماسی فعال آب هستیم. این دیپلماسی باید شامل مذاکرات با ترکیه و عراق و نیز توسل به نهادهای سازمان ملل و کنوانسیون‌های زیست‌محیطی برای حفظ امنیت محیط‌زیست ایران باشد.

شیخ محمدی در پایان در پاسخ به سؤال احتمال قطعی آب در تابستان گفت: الگوی مصرف آب شرب ما اسراف‌کارانه است. اگر ۱۰-۲۰ درصد از هدر رفت آب در کلان‌شهرها جلوگیری شود، نگرانی درباره کمبود آب شرب این شهرها کاهش می‌یابد. اصلاح فرهنگ مصرف صحیح آب نیازمند آموزش شهروندی به‌تمامی افراد جامعه است. با تغییر فرهنگ می‌توان خود را با تغییرات زیست‌محیطی سازگار کرد. رسانه‌ها باید کمک کنند فرهنگ عمومی مردم در بحث مدیریت آب ارتقا پیدا کند، آگاهی‌ها و هشدارهای لازم در زمینه کم‌آبی به مردم ارائه کنند و حس مسئولیت اجتماعی شهروندان را تقویت کنند.