حفظ و پایداری منابع طبیعی و زیست‌بوم‌های کشور، ضرورتی انکارناپذیر است. به همین دلیل، تغییر رویکرد از مدیریت «سازه محور» به «طبیعت‌محور» امری حیاتی به شمار می‌رود. این تغییر رویکرد نه تنها به حفاظت از محیط‌زیست کمک می‌کند، بلکه تعادل بین توسعه انسانی و حفظ اکوسیستم‌ها و منابع طبیعی را نیز به ارمغان می‌آورد. رویکرد «طبیعت‌محور» با تمرکز بر عدالت زیست‌محیطی، به حفظ منابع آب، خاک و جنگل‌ها کمک می‌کند و از تخریب زیست‌بوم‌ها جلوگیری می‌کند. این رویکرد در پی توزیع عادلانه منافع و هزینه‌های زیست‌محیطی بین تمامی افراد جامعه، به ویژه گروه‌های کم‌درآمد و آسیب‌پذیر است. درحالی‌که پروژه‌های «سازه محور» اغلب نابرابری‌های زیست‌محیطی را تشدید می‌کنند، مدیریت «طبیعت‌محور» تلاش می‌کند تا اطمینان حاصل کند که تمامی اقشار جامعه از مزایای حفاظت از محیط‌زیست بهره‌مند شوند و هیچ گروهی بار نامتناسبی از تخریب زیست‌محیطی را متحمل نشود.

بحران اقلیمی، تهدیدی واقعی برای ایران است. سال‌هاست که هشدارهایی در مورد تغییرات اقلیمی و پیامدهای آن برای ایران به گوش می‌رسد، اما متأسفانه، در حال حاضر کشورمان آمادگی لازم برای مقابله با این بحران را ندارد و مسئولان هنوز به‌طور کامل به درک عمیقی از مخاطرات تغییرات اقلیمی نرسیده‌اند. فقدان برنامه‌ریزی جامع و بلندمدت، فقدان زیرساخت‌های مقاوم و بی‌توجهی به علم و هشدارهای کارشناسان، ازجمله چالش‌های پیش روی ایران در زمینه مقابله با تغییرات اقلیمی هستند. این چالش‌ها، کشورمان را در برابر خطرات ناشی از تغییرات اقلیمی، آسیب‌پذیرتر کرده‌اند. فقدان نگاه بلندمدت در بین سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران، مانع از توجه آن‌ها به آینده و مخاطرات بلندمدتی مانند تغییرات اقلیمی می‌شود.

فراموش نکنیم، بحران آب تهدیدی برای آینده نیست؛ این واقعیتی است که امروز با آن روبه رو هستیم. حکمرانیِ مؤثرِ آب، ضرورتی انکارناپذیر برایِ عبور از این بحران است. پایداری خاورمیانه به توانایی آن در مقابله با بحران آب گره خورده است. دیپلماسی و گفت وگو، خون‌رگ‌های حیاتی همکاری، ابزارهای لازم برای عبور از این چشم‌انداز خشک هستند. خاورمیانه با اولویت دادن به صلحِ آبی، می‌تواند مسیر خود را به سمت آینده‌ای امن‌تر ترسیم کند. این اقدام، نه تنها به نفع منطقه خواهد بود، بلکه الگویی حیاتی برای سایر نقاط جهان در مواجهه با چالش‌های آینده‌ای با کمبود آب، ایجاد می‌کند.

سيل ليبي زنگ خطري براي ايران و تمام كشورهاي دنياست. نتايج تحقيقات محققان كشورمان نشان مي‌دهد كه احتمال وقوع سيل‌هاي مرگبار در ايران به دليل تغيير اقليم و گرمايش جهاني تا ۲۰۵۰ افزايش خواهد يافت و بايد مقام‌‌هاي شهري و دولتي از همين امروز به فكر برنامه‌ريزي براي سيل‌هاي قريب‌الوقوع باشند تا آسيب‌پذيري در برابر آن را كاهش دهند. بايد از اين هشدارها به عنوان يك فرصت براي «تهيه برنامه جامع و برنامه‌ريزي بلندمدت براي مديريت ريسك و بحران»، «توسعه زيرساخت‌هاي مقاوم و نوسازي سازه‌هاي عمراني»، «تقويت تدابير ايمني»، «نصب سيستم هشداردهنده مجهز»، «اجراي طرح‌هاي آبخيزداري»، «لايروبي رودخانه‌ها»، «اطلاع‌رساني و آموزش مردم» استفاده كنيم تا در مواجهه با اين سوانح به بهترين شكل تاب‌آوري نشان دهيم.

سازگاری با تغییر اقلیم، پیش‌شرط توسعه پایدار است و اتخاذ مدل مناسب مدیریتی برای کاهش پیامد تغییر اقلیم بر منابع آبی ایران امری ضروری است. باید براساس روند تغییرات جهانی آب‌وهوا، با سیاست‌گذاری‌ کارآمد، الگوهای مصرف آب خود را منعطف‌تر و با طبیعت سازگارتر کنیم و به‌دنبال فعالیت‌های طبیعت‌محور باشیم. تغییر نگرش سیاست‌گذاران به آب و تغییر اقلیم، اصلاح حکمرانی آب و مدیریت پایدار آب از ملزومات اساسی سازگاری مدیریت آب با چالش‌های تغییر اقلیم است.

مـوانع نهادي، قانونی، سياسي بـايد بـراي پيشبرد هدف ايجاد محیط‌زیست‌ سالم و حفاظت از محیط‌زیست‌ برطرف شوند و سیاست‌گذاران به جاي شعار دادن، مقصر‌ جلوه‌ دادن ديگران و مردم‌فریبی بايد بـا نگرش‌ جامع‌ به حوزه محیط‌زیست، توليد سیاست‌های‌ مؤثر و نوآورانه و بـلندمدت نـگريستن به مدیریت حوزه محیط‌زیست اقدام کـنند. باید بپذیریم رشـد و تـوسعه ایران نه تنها با حفظ محیط‌زیست منافاتی ندارد بـلکه تـوسعه پایـدار جـز بـا صـیانت از‌ طبیعت‌ امکان‌پذیر نخواهد بود و برای رسیدن به این مقصود راهی جز آگاهی مردم، آینده‌نگری، تغییر الگوی سیاست‌گذاری و تصمیم‌ متعهدانه‌ دولت‌ها در اولویت دادن به حفظ محیط‌زیست‌ وجود‌ ندارد.

ایران کشوری است که به دلیل موقعیت جغرافیایی و استراتژیک از نظر اثرگذاری و اثرپذیری از تغییر اقلیم یکی از نمونه های منحصربه فرد در میان کشورهای جهان است. تغییر اقلیم به عنوان تاثیرگذارترین چالش محیط زیست و تهدیدی امنیتی-زیست محیطی باید مورد توجه تمامی تصمیم گیران و سیاست گذاران قرار گیرد زیرا تاثیرات منفی بسیاری روی منابع آب و امنیت غذایی دارد و سبب گسست بافت های زیستی، اجتماعی و… خواهد شد. ما توان مقابله با طبیعت را نداریم و ناچاریم خود را با آن سازگار کنیم.

توسعه ناپایدار و مدیریت ناصحیح منابع آبی مهم ترین عوامل ایجاد کننده وضعیت کنونی ایران هستند. می توان به گذشته بازگشت و ساعت ها درخصوص نابسامانی های مدیریتی که موجب شرایط بحرانی شده اند، صحبت کرد اما قطعا این صحبت ها به تنهایی دردی را دوا نمی کنند. برای نجات زیست بوم ایران، چاره ای نیست جز پذیرفتن شجاعانه اشتباهات گذشته و سعی در تغییر سیاست های آبی در آینده. نیاز داریم سیاست های آبی در راستای توسعه پایدار تنظیم شوند. کاربرد گونه های بومی و پساب در فضای سبز، راهکاری مناسب برای کاهش مصرف آب در مدیریت شهری هستند. می توانیم خشک سالی را مدیریت کنیم و مدیریت خشک سالی یعنی اینکه خودمان را بر شرایط خشک سالی منطبق کنیم.

تجربه سالیان اخیر نشان داده است پیوندزدن سیاست با مسائل تخصصی علم و سلامت حاصلی جز ویرانی و شرمندگی در برابر آیندگان به همراه نخواهد داشت، ازهمین رو، از تمامی افرادی که در حوزه علم قلم فرسایی می کنند، عاجزانه درخواست داریم مباحث حوزه علم و سلامت را قربانی اختلافات جناحی خود نکنند.

پدیده ریزگردها بدون تردید یکی از چالش های حاصل از تخریب محیط زیست است که این روزها آسمان بخش بزرگی از کشور را در بر گرفته است و یکی از دلایل عمده تشدید آن بی توجهی انسان به توسعه پایدار است. مقام معظم رهبری می فرمایند: «مسئله محیط زیست یا حفظ منابع طبیعی، برای ما مسئله ای تجملاتی و درجه دو نیست؛ بلکه یک مسئله حیاتی است که در تلاش ما برای توسعه کشور، اولویت باید در این بخش باشد».