مدیریت شهری در ایران سال‌هاست گرفتار تصمیم‌های صفر و یک شده است؛ تصمیم‌هایی که نه بر پایه تحلیل علمی و داده‌های واقعی اتخاذ می‌شوند، نه اصول اکولوژیک و نیازهای انسانی را مدنظر قرار می‌دهند و نه پیامدهای بلندمدت خود را ارزیابی می‌کنند. این رویکرد کوتاه‌مدت و فاقد برنامه‌ریزی پایدار، منابع طبیعی را هدر می‌دهد و کیفیت زندگی شهروندان را به طور مستقیم تحت تأثیر قرار می‌دهد. تنها با عبور از سیاست‌های صفر و یک، شهرهای ایران می‌توانند به سوی پایداری واقعی، رفاه اجتماعی و بهره‌وری منابع هدایت شوند.

این حقیقت را باید بارها و بارها تکرار کرد: کشاورزی مقصر نیست، فضای سبز گناهکار نیست. آن‌ها قربانی‌اند؛ قربانی سوءمدیریت، سیاست‌گذاری‌های غیرعلمی، و مدیرانی ناکارآمد. باید در آدرس‌دهی اشتباه توقف کنیم و حقیقت را شفاف بگوییم: بحران آب نتیجه دهه‌ها مدیریت غیرعلمی، رانتی، سلیقه‌ای، ناآگاهانه و پر از تصمیمات اشتباه است. به‌جای قربانی‌کردن بخش‌های حیاتی مثل کشاورزی و فضای سبز، باید سراغ مقصران واقعی رفت؛ آن‌هایی که با تصمیمات اشتباه و تعلل‌های ویرانگر، کشور را به آستانه ورشکستگی آبی رسانده‌اند. تغییر آن‌ها، نقطه شروع نجات است.

ما امروز نیازمند گذار از «دستور» به «تحول»، از «برنامه» به «راهبرد» و از «مدیریت وضع موجود» به «سازگاری با آینده» هستیم. این مسیر تنها از طریق پذیرش واقعیت‌های اقلیمی، اصلاح ساختارهای حکمرانی منابع، بازسازی زیرساخت‌های دانشی، تقویت مشارکت اجتماعی، یکپارچه‌سازی سیاست‌های بخشی و جایگزینی نگاه کوتاه‌مدت با رویکرد آینده‌نگر میسر خواهد شد. تا زمانی که این الزامات محقق نشوند، هیچ دستوری توان عبور از سطح سیاست‌گذاری را نخواهد داشت و وارد مزرعه نخواهد شد و تغییرات اساسی در کشاورزی کشور رخ نخواهد داد.

باید پذیرفت که استقرار یک الگوی کشت پایدار و کارآمد، از مسیر صدور بخشنامه‌ها و توصیه‌های کلی نمی‌گذرد. این فرآیند نیازمند بازنگری در زنجیره سیاست‌گذاری کشاورزی، شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها، مشارکت فعال ذی‌نفعان و تقویت جدی زیرساخت‌های تولید و بازار است. کشاورز زمانی حاضر به همراهی با الگوی کشت خواهد بود که اطمینان یابد دولت نه در مقام ناظر، بلکه به‌عنوان شریک و پشتیبان در کنار او ایستاده است. در غیر این صورت، تداوم بی‌ثباتی در تولید، فرسایش منابع طبیعی و بی‌اعتمادی عمیق‌تر کشاورزان به سیاست‌های رسمی، هزینه‌هایی خواهد بود که مستقیماً بر عهده سیاست‌گذار است.

هر سال در روز درختکاری، هزاران درخت در سراسر ایران کاشته می‌شود، به امید کاهش تغییرات اقلیمی، احیای زمین‌های آسیب‌دیده، بهبود فضاهای شهری و کاهش آلودگی هوا. کاشت درخت به نمادی از مسئولیت‌پذیری محیط‌زیستی تبدیل شده است؛ راهکاری که در نگاه نخست، ساده و کارآمد به نظر می‌رسد و می‌تواند به ارتقای کیفیت محیط‌زیست، بهبود سلامت اکوسیستم‌ها و تقویت پایداری زیست‌محیطی کمک کند. اما واقعیت پیچیده‌تر از این است. این تصور که هر نوع کاشت درخت سودمند است، ساده‌انگارانه بوده و حتی می‌تواند خطرناک باشد. کاشت گونه‌های نامناسب در مکان‌های نادرست نه‌تنها فایده‌ای ندارد، بلکه می‌تواند بحران‌های زیست‌محیطی را تشدید کند.

مبارزه با جنایات زیست‌محیطی رژیم صهیونیستی نیازمند واکنشی هماهنگ و جهانی از سوی فعالان محیط‌زیست است، به‌ویژه در شرایطی که کشورهای مدعی حمایت از صلح، حقوق بشر و محیط‌زیست در جهان در برابر این جنایات سکوت کرده‌اند. صدای این فعالان باید بلندتر از همیشه شنیده شود و با اتحاد و همبستگی خواستار محکومیت تروریسم زیست‌محیطی و تأکید بر اهمیت حفاظت از محیط‌زیست و منابع طبیعی باشند. همکاری و هم‌افزایی میان گروه‌های فعال زیست‌محیطی می‌تواند به اشتراک‌گذاری منابع و ایجاد مخالفتی قوی‌تر با بی‌عدالتی‌های موجود در مناطق درگیری منجر شود و این اتحاد نه‌تنها برای مقابله با تأثیرات جنگ غزه و لبنان، بلکه در مواجهه با بحران آب‌وهوایی جهانی نیز اهمیت دارد.

حفظ و پایداری منابع طبیعی و زیست‌بوم‌های کشور، ضرورتی انکارناپذیر است. به همین دلیل، تغییر رویکرد از مدیریت «سازه محور» به «طبیعت‌محور» امری حیاتی به شمار می‌رود. این تغییر رویکرد نه تنها به حفاظت از محیط‌زیست کمک می‌کند، بلکه تعادل بین توسعه انسانی و حفظ اکوسیستم‌ها و منابع طبیعی را نیز به ارمغان می‌آورد. رویکرد «طبیعت‌محور» با تمرکز بر عدالت زیست‌محیطی، به حفظ منابع آب، خاک و جنگل‌ها کمک می‌کند و از تخریب زیست‌بوم‌ها جلوگیری می‌کند. این رویکرد در پی توزیع عادلانه منافع و هزینه‌های زیست‌محیطی بین تمامی افراد جامعه، به ویژه گروه‌های کم‌درآمد و آسیب‌پذیر است. درحالی‌که پروژه‌های «سازه محور» اغلب نابرابری‌های زیست‌محیطی را تشدید می‌کنند، مدیریت «طبیعت‌محور» تلاش می‌کند تا اطمینان حاصل کند که تمامی اقشار جامعه از مزایای حفاظت از محیط‌زیست بهره‌مند شوند و هیچ گروهی بار نامتناسبی از تخریب زیست‌محیطی را متحمل نشود.

بحران اقلیمی، تهدیدی واقعی برای ایران است. سال‌هاست که هشدارهایی در مورد تغییرات اقلیمی و پیامدهای آن برای ایران به گوش می‌رسد، اما متأسفانه، در حال حاضر کشورمان آمادگی لازم برای مقابله با این بحران را ندارد و مسئولان هنوز به‌طور کامل به درک عمیقی از مخاطرات تغییرات اقلیمی نرسیده‌اند. فقدان برنامه‌ریزی جامع و بلندمدت، فقدان زیرساخت‌های مقاوم و بی‌توجهی به علم و هشدارهای کارشناسان، ازجمله چالش‌های پیش روی ایران در زمینه مقابله با تغییرات اقلیمی هستند. این چالش‌ها، کشورمان را در برابر خطرات ناشی از تغییرات اقلیمی، آسیب‌پذیرتر کرده‌اند. فقدان نگاه بلندمدت در بین سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران، مانع از توجه آن‌ها به آینده و مخاطرات بلندمدتی مانند تغییرات اقلیمی می‌شود.

فراموش نکنیم، بحران آب تهدیدی برای آینده نیست؛ این واقعیتی است که امروز با آن روبه رو هستیم. حکمرانیِ مؤثرِ آب، ضرورتی انکارناپذیر برایِ عبور از این بحران است. پایداری خاورمیانه به توانایی آن در مقابله با بحران آب گره خورده است. دیپلماسی و گفت وگو، خون‌رگ‌های حیاتی همکاری، ابزارهای لازم برای عبور از این چشم‌انداز خشک هستند. خاورمیانه با اولویت دادن به صلحِ آبی، می‌تواند مسیر خود را به سمت آینده‌ای امن‌تر ترسیم کند. این اقدام، نه تنها به نفع منطقه خواهد بود، بلکه الگویی حیاتی برای سایر نقاط جهان در مواجهه با چالش‌های آینده‌ای با کمبود آب، ایجاد می‌کند.

سيل ليبي زنگ خطري براي ايران و تمام كشورهاي دنياست. نتايج تحقيقات محققان كشورمان نشان مي‌دهد كه احتمال وقوع سيل‌هاي مرگبار در ايران به دليل تغيير اقليم و گرمايش جهاني تا ۲۰۵۰ افزايش خواهد يافت و بايد مقام‌‌هاي شهري و دولتي از همين امروز به فكر برنامه‌ريزي براي سيل‌هاي قريب‌الوقوع باشند تا آسيب‌پذيري در برابر آن را كاهش دهند. بايد از اين هشدارها به عنوان يك فرصت براي «تهيه برنامه جامع و برنامه‌ريزي بلندمدت براي مديريت ريسك و بحران»، «توسعه زيرساخت‌هاي مقاوم و نوسازي سازه‌هاي عمراني»، «تقويت تدابير ايمني»، «نصب سيستم هشداردهنده مجهز»، «اجراي طرح‌هاي آبخيزداري»، «لايروبي رودخانه‌ها»، «اطلاع‌رساني و آموزش مردم» استفاده كنيم تا در مواجهه با اين سوانح به بهترين شكل تاب‌آوري نشان دهيم.