حفظ و پایداری منابع طبیعی و زیست‌بوم‌های کشور، ضرورتی انکارناپذیر است. به همین دلیل، تغییر رویکرد از مدیریت «سازه محور» به «طبیعت‌محور» امری حیاتی به شمار می‌رود. این تغییر رویکرد نه تنها به حفاظت از محیط‌زیست کمک می‌کند، بلکه تعادل بین توسعه انسانی و حفظ اکوسیستم‌ها و منابع طبیعی را نیز به ارمغان می‌آورد. رویکرد «طبیعت‌محور» با تمرکز بر عدالت زیست‌محیطی، به حفظ منابع آب، خاک و جنگل‌ها کمک می‌کند و از تخریب زیست‌بوم‌ها جلوگیری می‌کند. این رویکرد در پی توزیع عادلانه منافع و هزینه‌های زیست‌محیطی بین تمامی افراد جامعه، به ویژه گروه‌های کم‌درآمد و آسیب‌پذیر است. درحالی‌که پروژه‌های «سازه محور» اغلب نابرابری‌های زیست‌محیطی را تشدید می‌کنند، مدیریت «طبیعت‌محور» تلاش می‌کند تا اطمینان حاصل کند که تمامی اقشار جامعه از مزایای حفاظت از محیط‌زیست بهره‌مند شوند و هیچ گروهی بار نامتناسبی از تخریب زیست‌محیطی را متحمل نشود.

بحران اقلیمی، تهدیدی واقعی برای ایران است. سال‌هاست که هشدارهایی در مورد تغییرات اقلیمی و پیامدهای آن برای ایران به گوش می‌رسد، اما متأسفانه، در حال حاضر کشورمان آمادگی لازم برای مقابله با این بحران را ندارد و مسئولان هنوز به‌طور کامل به درک عمیقی از مخاطرات تغییرات اقلیمی نرسیده‌اند. فقدان برنامه‌ریزی جامع و بلندمدت، فقدان زیرساخت‌های مقاوم و بی‌توجهی به علم و هشدارهای کارشناسان، ازجمله چالش‌های پیش روی ایران در زمینه مقابله با تغییرات اقلیمی هستند. این چالش‌ها، کشورمان را در برابر خطرات ناشی از تغییرات اقلیمی، آسیب‌پذیرتر کرده‌اند. فقدان نگاه بلندمدت در بین سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران، مانع از توجه آن‌ها به آینده و مخاطرات بلندمدتی مانند تغییرات اقلیمی می‌شود.

فراموش نکنیم، بحران آب تهدیدی برای آینده نیست؛ این واقعیتی است که امروز با آن روبه رو هستیم. حکمرانیِ مؤثرِ آب، ضرورتی انکارناپذیر برایِ عبور از این بحران است. پایداری خاورمیانه به توانایی آن در مقابله با بحران آب گره خورده است. دیپلماسی و گفت وگو، خون‌رگ‌های حیاتی همکاری، ابزارهای لازم برای عبور از این چشم‌انداز خشک هستند. خاورمیانه با اولویت دادن به صلحِ آبی، می‌تواند مسیر خود را به سمت آینده‌ای امن‌تر ترسیم کند. این اقدام، نه تنها به نفع منطقه خواهد بود، بلکه الگویی حیاتی برای سایر نقاط جهان در مواجهه با چالش‌های آینده‌ای با کمبود آب، ایجاد می‌کند.

سيل ليبي زنگ خطري براي ايران و تمام كشورهاي دنياست. نتايج تحقيقات محققان كشورمان نشان مي‌دهد كه احتمال وقوع سيل‌هاي مرگبار در ايران به دليل تغيير اقليم و گرمايش جهاني تا ۲۰۵۰ افزايش خواهد يافت و بايد مقام‌‌هاي شهري و دولتي از همين امروز به فكر برنامه‌ريزي براي سيل‌هاي قريب‌الوقوع باشند تا آسيب‌پذيري در برابر آن را كاهش دهند. بايد از اين هشدارها به عنوان يك فرصت براي «تهيه برنامه جامع و برنامه‌ريزي بلندمدت براي مديريت ريسك و بحران»، «توسعه زيرساخت‌هاي مقاوم و نوسازي سازه‌هاي عمراني»، «تقويت تدابير ايمني»، «نصب سيستم هشداردهنده مجهز»، «اجراي طرح‌هاي آبخيزداري»، «لايروبي رودخانه‌ها»، «اطلاع‌رساني و آموزش مردم» استفاده كنيم تا در مواجهه با اين سوانح به بهترين شكل تاب‌آوري نشان دهيم.

کاهش سطح آب دریاچه‌ی خزر نشانگر یک چالش جهانی است و نیازمند همکاری کارآمد بین‌المللی برای مدیریت اثرات تغییرات اقلیمی است. «همکاری و هماهنگی میان کشورهای حاشیه دریاچه خزر به منظور برنامه‌ریزی و تدوین سیاست‌هایی هماهنگ برای مقابله با اثرهای تغییرات اقلیمی بر دریاچه خزر»، «استفاده از هوش مصنوعی و فنّاوری‌های مدرن برای پیش‌بینی تغییرات جریان‌های آبی و تنظیم ورود و تخلیه آب به دریاچه خزر»، «نظارت بر اجرای دقیق مقررات ملی و بین‌المللی کنوانسیون‌ها و چارچوب‌های تدوین شده پیرامون دریاچه خزر»، «تشکیل کارگروهی تخصصی جهت بررسی مداوم و به‌روزرسانی داده‌های علمی مربوط به اثرهای تغییرات اقلیمی بر دریاچه خزر» می‌تواند به حفظ تعادل اکوسیستم و پیشگیری از پیامدهای جدی کمک کند تا این میراث طبیعی شگفت‌انگیز را حفظ و از پیامدهای ناگوار زیست‌محیطی جلوگیری شود.

ایران جزو ۱۰ کشور نخست تأثیرگذار و تأثیرپذیر از تغییرات اقلیمی است ولی آماده مواجهه با تغییرات اقلیمی نیست. توجه به آثار تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی بر کشور ایران، امری اساسی و حیاتی است و نیازمند برنامه‌ریزی و اقدامات جدی برای ارتقای سازگاری و تاب‌آوری در برابر اثرات تغییر اقلیم است. اجرای موفق برنامه‌های «سازگاری» و «کاهشی» نیازمند سیاست‌گذاری‌های کارآمد است و بدون تغییر در رویکردهای غلط گذشته ممکن نیست. اگر تدابیر کاهشی-سازگاری کارآمد اتخاذ نشود، کشور ایران در آینده‌ای نزدیک با آثار جدی و غیرقابل بازگشتی مواجه خواهد شد. با انجام اقدامات قاطع امروز، می‌توان با کاهش آسیب‌پذیری ناشی از تغییرات اقلیمی، فردایی امن‌تر، سالم‌تر و مرفه‌تر ایجاد کرد.

امروز بیش‌ از پیش نیازمند تغییر در برنامه‌ریزی کلان مدیریت کشاورزی هستیم. در صورت عدم تغییر بینش و سیاست‌گذاری در بخش کشاورزی و ابعاد اقتصادی و اجتماعی وابسته به آن، سامانه‌های تولیدی در آینده نزدیک قادر به تأمین امنیت غذایی ایران نخواهند بود. برنامه‌ریزی برای سازگارکردن کشاورزی و کشاورزان با تغییر اقلیم و تغییر تدریجی روش تولید در بخش کشاورزی براساس آمایش سرزمین می‌تواند ضمن تأمین امنیت غذایی کشور، در مدیریت بحران آب ایران مؤثر باشد. برای نجات کشاورزی امروز باید به سمت کشاورزی سازگار با اقلیم و کشاورزی طبیعت‌مدار حرکت کنیم. شایسته است رئیس‌جمهور محترم، جناب آقای ابراهیم رئیسی و دولت سیزدهم برای سازگاری کشاورزی با اقلیم ایران برنامه‌ریزی علمی و مدونی داشته باشند.

ما امروز نیازمند تغییر نگاه مدیران از رویکرد انفعالی به رویکرد فعال، کارآمد، استراتژیک و آینده‌نگر هستیم. تهیه نقشه خطر آتش‌سوزی، زون­بندی مناطق خطرپذیر و برنامه‌ریزی برای نواحی با خطر زیاد به کمک سامانه اطلاعات جغرافیایی و سنجش‌ازدور اهمیت بالایی در کاهش دفعات آتش‌سوزی و جلوگیری از تخریب اکوسیستم‌های طبیعی دارد و می ­تواند به مدیران و برنامه ریزان در نظارت، پیشگیری و مدیریت بحران آتش‌سوزی کمک ‌کند. نیاز است با در نظر گرفتن موقعیت جنگل، توپوگرافی، اقلیم، نوع پوشش گیاهی، فاصله از روستا، معیارهای شیب، باد، رطوبت نسبی، دما، تعرق، فاصله از جاده، فاصله از سکونتگاه، فاصله از زمین‌های کشاورزی و.. اقدام به تهیه نقشه خطر آتش‌سوزیِ جنگل‌ها و مراتع کنیم.

سازگاری با تغییر اقلیم، پیش‌شرط توسعه پایدار است و اتخاذ مدل مناسب مدیریتی برای کاهش پیامد تغییر اقلیم بر منابع آبی ایران امری ضروری است. باید براساس روند تغییرات جهانی آب‌وهوا، با سیاست‌گذاری‌ کارآمد، الگوهای مصرف آب خود را منعطف‌تر و با طبیعت سازگارتر کنیم و به‌دنبال فعالیت‌های طبیعت‌محور باشیم. تغییر نگرش سیاست‌گذاران به آب و تغییر اقلیم، اصلاح حکمرانی آب و مدیریت پایدار آب از ملزومات اساسی سازگاری مدیریت آب با چالش‌های تغییر اقلیم است.

مـوانع نهادي، قانونی، سياسي بـايد بـراي پيشبرد هدف ايجاد محیط‌زیست‌ سالم و حفاظت از محیط‌زیست‌ برطرف شوند و سیاست‌گذاران به جاي شعار دادن، مقصر‌ جلوه‌ دادن ديگران و مردم‌فریبی بايد بـا نگرش‌ جامع‌ به حوزه محیط‌زیست، توليد سیاست‌های‌ مؤثر و نوآورانه و بـلندمدت نـگريستن به مدیریت حوزه محیط‌زیست اقدام کـنند. باید بپذیریم رشـد و تـوسعه ایران نه تنها با حفظ محیط‌زیست منافاتی ندارد بـلکه تـوسعه پایـدار جـز بـا صـیانت از‌ طبیعت‌ امکان‌پذیر نخواهد بود و برای رسیدن به این مقصود راهی جز آگاهی مردم، آینده‌نگری، تغییر الگوی سیاست‌گذاری و تصمیم‌ متعهدانه‌ دولت‌ها در اولویت دادن به حفظ محیط‌زیست‌ وجود‌ ندارد.